خیرآبادی -نادره- از جمله بازیگران است كه به بهترین شكل ممكن در نقش مادر در فیلم های بسیار ایفای نقش كرده است.

وی سی ام آذر ماه 1303 در رشت متولد شده و از سال 1326 كارش را به عنوان بازیگر از تئاتر شروع كرد.آن هم در دورانی كه بازی در تئاتر برای زنان یك تابو به حساب می آمد و نسل بازیگران زن تئاتر ایران در آن دوران زحمت بسیاری برای اعتلای بازیگری كشیده و رنج فراوانی را در این مسیر متحمل شدند.

وی شش سال بعد یعنی سال 1332 با بازی در فیلم میهن پرست وارد سینما شده و تا سال های پایانی عمرش در بیش از 160 فیلم به ایفای نقش پرداخت.نكته مهم در فیلم های او ایفای تنها یك نقش آن هم مادر بود كه به بهترین شكل توسط وی اجرا می شد.در واقع نادره را می توان مادر سینمای ایران لقب داد چرا كه در قالب مادر بسیاری از بازیگران قدیم و جدید سینمای ایران ظاهرشده و باورپذیری را به بالاترین حد خویش رسانده است.

این بازیگر سینما و تلویزیون در كارنامه اش با بسیاری از بهترین های سینمای ایران همكاری داشته كه از جمله آنها می توان به 'داریوش مهرجویی'،'مسعود كیمیایی'،'علی حاتمی' و 'فریدون گله' اشاره كرد. وی در سینمای بی كیفیت پیش از انقلاب نیز هیچگاه در نقش های ضد اخلاق ظاهر نشده و با وجود سن نه چندان بالایش همچنان به ایفای نقش مادر می پرداخت.از جمله آنها می توان دو فیلم 'رضا موتوری' كیمیایی و 'طوقی' علی حاتمی اشاره كرد.

البته در این بین چهره مهربان و صمیمی نادره نیز در كیفیت اجرای نقش فوق تاثیر بسیار داشته و مخاطب احساس صمیمیت بیشتری با وی می كرد.اوج پركاری خیرآبادی در نیمه ابتدایی دهه پنجاه رقم خورد كه گاه در یك سال به پنج فیلم می رسید كه البته اغلب آنها از كیفیت نازلی چه به لحاظ محتوایی و چه از نظر كیفیت فنی برخوردار بودند.

پس از پیروزی انقلاب اسلامی این بازیگر چند سالی را دور از سینما گذراند و درست از سال 1363 كارش را آغاز كرد كه تنها اندكی بعد به یكی از پركارترین های سینمای نوین ایران تبدیل شد.در 'خانه ابری' ساخته اكبر خواجویی در كنار تنها فرزندش(ثریا قاسمی)قرار گرفته و برای نخستین بار در نقش مادر و دختر ظاهر شدند.

یك سال بعد یكی از بهترین نقش های عمرش را در فیلم درخشان 'اجاره نشین ها'ی داریوش مهرجویی ایفا كرد كه هیچگاه از خاطر سینمادوستان نمی رود.وی با وجود هم سن بودن با عزت اله انتظامی در نقش مادر وی به شكل عجیبی باورپذیر كار كرده و مخاطبان خود را حیرت زده كرد.خیرآبادی در صحنه های رودررو با انتظامی همچون یك مادر ایرانی رفتار كرده و توپ و تشرهایش به وی نیز رنگی از حقیقت داشت.برای نمونه به گفتگوی این دو در آشپزخانه پس از درگیری عباس آقا سوپرگوشت با مستاجران می توان اشاره كرد كه سرزنش های مادرانه نادره سروشكلی دیدنی بدان بخشیده است.

'مادر' ساخته زنده یاد علی حاتمی نقشی كوتاه برای این بازیگر سینما به همراه داشت كه تفاوت بسیار با نقش های پیشینش داشته و از این منظر متفاوت به نظر می رسد.وی نقش همسر محمد ابراهیم زهتاب را كه كلیشه ای از زنان تازه به دوران رسیده و تا حدودی مستبد است، با بهره گیری صحیح از كلیشه ها به اجرا درآورده و نقشی متفاوت ولو كوتاه را در كارنامه اش رقم زده است.

وی در فیلم 'جیب برها به بهشت نمی روند' ساخته ابوالحسن داودی نیز دست به نوآوری زده و در نقش نامزد قهرمان فیلم بازی دلچسبی را ارایه كرده است.موتورسواری نادره در یكی از صحنه های پایانی فیلم كه نمونه آن را در سینمای پس از انقلاب شاهد نبوده ایم،از جمله این كلیشه شكنی هاست كه در جلب توجه مردم و كشاندن هرچه بیشتر آنها به سالن های سینما نقش به سزایی داشت.

در همین ایام وی در كنار سینما حضوری پررنگ نیز در مجموعه های تلویزیونی داشته و محبوبیت بیشتری را برای خود رقم می زد كه از مهمترین آنها می توان به 'پدرسالار' ساخته اكبر خواجویی،'این خانه دور است' و 'خانه سبز' ساخته بیرنگ و رسام اشاره كرد.در اولی شمایلی تمام عیار از یك مادر ایرانی را در قاب كوچك به تصویر كشیده و در دومی در كنار بازیگران بزرگ هم نسلش همچون شهلا ریاحی و توران مهرزاد قرار گرفته و زندگی آدم های ساكن یك آسایشگاه سالمندان را روایت كرده است.خیرآبادی در مجموعه 'خانه سبز' نیز در نقش مادر زنده یاد خسرو شكیبایی حضوری گرم و دلنشین داشته است .

این بازیگر محبوب سینمای ایران در دهه هفتادنیز همچنان پركاری اش را حفظ كرد با این تفاوت كه كمتر نقشی ماندگار را در آنها رقم زده است كه از آن میان تنها می توان به 'روز واقعه' اثر شهرام اسدی اشاره كرد. وی در دهه هشتاد با توجه به بالا رفتن سن و كمبود نقش های به درد بخور سینمایی بسیار كم كار شده و تنها در دو فیلم 'توكیو بدون توقف' ساخته سعید عالم زاده و 'سرود تولد' به كارگردانی علی قوی تن به ایفای نقش پرداخت.

وی كه تنها سه بار نامزد سیمرغ بلورین جشنواره فیلم فجر شده بود در روزهای پایانی عمرش در حالی كه برای بازی در مجموعه ای تلویزیونی ساخته ابوالحسن داودی آماده می شد در روز 30 فروردین 1389 دیده از جهان فروبست و یك روز بعد در قطعه هنرمندان بهشت زهرا آرام گرفت.

فراهنگ**9173**م.ج**